Çapraşık dişlerle ağız hijyeni sağlamak daha güçtür ve bu yüzden dişeti rahatsızlıkları ve çürükler daha kolay oluşur. Çapraşıklıkta ve eklem ilişkisi bozuk olduğunda çiğneme tam yapılamaz sindirim sisteminde bir takım problemler başlar. Alt ve üst dişlerin birbiriyle tam uyumlu olmadığı durumlarda, çene eklemine veya tek bir dişe fazla yük gelerek ağrılı ve tedavisi zor problemlere yol açabilir. Estetik olarak özellikle bazı vakalarda inanılmaz değişiklikler yaratılabilir.
Şeffaf plaklar Çene Ortopedisi Ortognatik Cerrahi Sabit Ortodontik Apareyler Sabit apareyler dişlerinize yapıştırılarak uygulanan küçük metal ve seramik braketlerden oluşur.Bu barketlerin arasına yerleştirilen ortodontik teller vasıtasıyla dişler hareket eder. Bu teller başlangıçta esnektir tedavi süreci boyunca giderek daha sert ve kalın olanına geçilir. Seramik Braketler Metal Braketler Güncel Yaklaşımlar Lingual (Görünmeyen,dil tarafından takılan) Braketler; Lingual braketler dişlerinizin arka yüzeylerine yapıştırıldıkları için farkedilmezler ancak arkada yer aldıkları için dilinizin tahriş olmasına neden olabilirler. Ancak yeni üretilen ileri teknoloji ürünü braketler bu sıkıntıyı ortadan kaldırmış ve hasta konforunu oldukça iyi bir seviyeye çıkarmıştır. Bu braketler diğer braket tiplerine göre biraz daha maliyetlidir ancak estetik olarak çok avantajlıdırlar. Lingual (Görünmeyen) Braketler
Çok sık olmamakla birlikte özellikle tedavi başlangıcında braketler ağızda rahatsızlık hissi verebilir , dişlerde ağrı görülebilir. Özellikle teller değiştirildikten sonra yumuşak diyet ve ağrıkesiciler(asprin hariç) tavsiye edilir.
Ortodontik tedavi yaklaşık olarak 18 -24 ay sürer , bazı tedaviler nadiren daha uzun sürebilir.Sabit apareyler dişlerin düzeltilmesinde çok iyi sonuç verir ama bazen köklerin doğru pozisyonlarına yerleştirilmesi tedavi süresini uzatır . Braketlerin zamanından önce erken çıkarılması yetersiz bir tedaviyle sonuçlanır ve relaps (dişlerin başlangıç durumuna geri dönmesi) görülme ihtimali artar.
Dişlerinizin yeni pozisyonlarına alışması için belli bir süreye ihtiyacı vardır ve bu süre boyunca Pekiştirme apareyi takmanız gerekecektir.
Malesef , biz yaşlandıkça , dişlerimiz de doğal eğilimin sonucu olarak çapraşıklaşmaya başlar. Bu eğilim özellikle alt ön 6 dişte gözlenir. Bu durumdan korunmanın tek yolu pekiştirme apareyini uzun dönem kullanmaktır.
Braket dişe yapışmıştır bu nedenle braket çevresini bunun yanı sıra dişleri ve dişetlerini temizlemek için extra zaman harcamak çok önemlidir. Rutinde kullandığınız diş fırçası (manuel veya elektrikli) ile birlikte küçük ara yüz fırçaları dediğimiz özellikle braket çevresi ve tellerin altında kalan bölgeler için tasarlanmış fırçalar ortodontik tedavi boyunca kullanmanızı tavsiye ettiğimiz fırçalardır. Florid içerikli diş macunu kullanmak da dişlerinizin çürükten korunması açısından çok önemlidir.Bütün bunlarla bağlantılı olarak şeker miktarının ve alım sıklığının az olduğu sağlıklı bir diyet diş sağlığınız açısından tavsiye edilir.Profesyonel diş taşı ve plak temzliği için düzenli olarak diş hekiminizi görmenizde fayda vardır.
Ortodontistinizi arayıp tamir edilmesi için extra randevu ayarlarsınız, eğer bir sonraki randevuya az zaman kalmışsa tekrardan randevu almaya gerek yoktur normal randevunuzda gelebilirsiniz. Eğer kırılan braket ağrıya neden olursa durumu ortodontistinize bildirip acil randevu alınız. Peki spor ne olacak? Spor esnasında braketler dudak ve dişlerinize zarar verebilir.Bu durumda ağız koruyucusu kullanmanız tavsiye edilir.
Ortodontik dekalsifikasyon Yetersiz diş fırçalama ve şeker tüketiminin fazla olması sonucu braket çevresinde ve dişlerde çürük oluşumu gözlenir.Başlangıçta beyaz nokta(dekalsifikasyon) şeklinde görülür daha sonra kahverengiye dönüşür ve 8 hafta içerisinde kavitasyonla birlikte artık geri dönüşümsüz hale geçer. Yetersiz diş fırçalama diş etlerinde de kanama , ağrı ve iltihaba yol açar.Önlem alınmazsa bu iltihabi durum derin dokulara yayılıp diş çevresinde kemik kaybına neden olur ve dişler sallanmaya başlar. Bazen dişlerde beyaz nokta lezyonlarını yani dekalsifikasyonu gördüğümüzde braketler dişlere daha fazla zarar vermemek için geçici olarak çıkartılıp tedaviye ara verilir. Hasta uygun ağız hijyenini sağladığında tedaviye devam edilir sağlayamazsa dişlere zarar vermemek için tedavi sonlandırılır. Yeterli ağız hijyeninin sağlanamadığı vakalarda görülen dekalsifikasyon, renkleşme ve çürük görüntüsü Kök Rezorpsiyonu Bütün ortodontik tedavi boyunca bu olay gerçekleşir ve genelde çok küçük miktarda olduğu için diş sağlığını etkilemez. Ancak bazı durumlarda nadiren gözlenen şiddetli kök rezorpsiyonu durumunda ortodontik tedavi şekli değiştirilebilir veya dişe daha fazla zarar vermemek adına tedaviye durum düzelene kadar ara verilir. Önceden alınan travma veya dişin gördüğü herhangi bir hasar ortodontik tedavi esnasında görülen rezorpsiyonu şiddetlendirebilir. Önceden dişinizi travmatize etmişseniz veya daha önce ortodontik tedavi görmüşseniz eğer lütfen ortodontistinize durumu bildiriniz.
Çene Eklem Problemleri / Ağrı Dünya çapında yapılan araştırmalarda ortodontik tedavinin çene eklem problemine neden olduğuna dair hiçbir kanıt bulunamamıştır. Fakat önceden çene eklem problemi olan hastalarda ortodontik tedavi durumu şiddetlendirebilir. Bu nedenle eğer ekleminizde ağrı, klik sesi, açma kapama problemi yaşıyorsanız ortodontistinize tedavi öncesi durumu mutlaka bildirmelisiniz. Tedavi Başarısı ve Seyri Tedavinin başarısı ve seyri büyük ölçüde size bağlıdır. Braketleri kırmamak, apareyleri kullanmak, ağzınızı ve braketlerinizi temiz tutmak bu tedavinin başarısında çok önemlidir. Ayrıca ortodontistinizin size tavsiye ettiklerini uygulamak özellikle elastik kullanımında çok önemlidir.
Hastanın kendisinin takıp çıkarabildiği apareylerdir. Daha basit vakalarda uygulanırlar.
Çocuklarda malokluzyonlar, çeşitli etyolojik faktörlere yada doğumdan itibaren edinilen zararlı alışkanlıklara bağlı olarak görülebilmektedir. Çocuklarda en sık rastlanan zararlı alışkanlıklar; parmak emme, ağızdan solunum ve dil itme alışkanlığıdır. Bu alışkanlıklara bağlı olarak en sık karşılaşılan malokluzyonlar ise açık ve çapraz kapanış problemleri olarak bildirilmektedir.
Süt ve karışık dişlenme döneminde kullanılan alışkanlık kırıcı apareyler, çocuk hastanın daimi dişlenme döneminde sağlıklı bir okluzyona sahip olmasına yardımcı olarak ileri ortodontik tedavi gereksinimini azaltmaktadır. Position Trainer Apareyi Quad-Helix Apareyi Palatal Crib Apareyi Vidalı Apareyler Şeffaf Plaklar Bazı basit vakalarda braket kullanmadan, şeffaf kalıpların kullanımıyla çapraşıklıklar artık düzeltilebilmektedir. İki haftada bir değiştirilecek olan hastaya özel bu kalıpları günde yaklaşık olarak 20 saat takmak gerekmektedir. Her tedavi ortalama 60 çift (alt-üst çene) farklı düzeltici kalıp gerektirmektedir. Tedavi süresi braketlerle yapılan tedavi süresine yakındır. Vakaya göre 6 ay ile 24 ay arasında değişir.
Fonksiyonel apareyler alt ve üst dişlere aynı anda uygulanan hareketli apareylerdir. Twin - Block fonksiyonel apareyi Çene Ortopedisi Alt ve üst çenenin birbirine göre bozulan ilişkilerini küçük yaşlarda yüze takılan özel apereylerle düzeltmeyi amaç edinen bir ortodonti alanıdır. Çoğu zaman ortopedik tedavi (çenelerin uyumu sağlanır) ve ortodontik tedavi (dişlerin kapanış uyumu sağlanır) birlikte yürütülür. Ortognatik Cerrahi Ortodontik veya ortopedik tedavi ile düzeltilemeyecek durumlarda ortognatik cerrahiye başvurulur. Çene ve yüzde oluşan bozukluklar doğuştan yada kaza ve hastalıklara bağlı olarak sonradan ortaya çıkabilmektedir. Çenelerin birbirine ve yüze göre uyumsuzluğu hastalarda hem estetik hem de fonksiyonel rahatsızlıklara yol açmaktadır. Gelişen üstün teknoloji ve cerrahi teknikler ile bu bozuklukların düzeltilmesi sağlanabilmektedir.
Dişsel bozukluklar; çapraşıklıklar,aralıklar,gömülü dişler,eksik ya da fazla dişler gibi sadece dişleri ilgilendiren bozukluklardır. Tedavileri her yaşta mümkündür. Diş eksikliklerinde ortodontik tedaviyle boşlukların kapatılması mümkündür. Böylelikle boşluğun protezle kapatılmasına ihtiyaç kalmaz.
İskeletsel bozukluklar; alt ya da üst çenenin önde ya da geride olması,önde açık kapanış olması gibi çeneleri kapsayan bozukluklardır. Tedavileri daha kapsamlı ve uzun süreli olup,hastanın yaşı oldukça önemlidir. Büyümenin devam ettiği yaşlar tedavi için en uygun dönemdir. Erişkin yaşta bu problemler için ortognatik cerrahi adı verilen ameliyat destekli ortodontik tedaviler gündeme gelebilir.
Kalıtımsal problemler; anneden küçük çene yapısı babadan büyük dişler alınması nedeniyle çapraşıklık oluşması gibi genetik kökenlidir.
Sonradan kazanılmış problemler; süt dişi çürüklerinin tedavisinin yapılmaması,erken süt dişi kayıpları,uzun süre yalancı emzik ya da biberon kullanmak ya da parmak emmek gibi çevresel faktörlerle oluşan bozukluklardır.
Ortodontik bozuklukların oluşmaması için süt dişlerinin tedavileri mutlaka yapılmalı,nasıl olsa değişecek düşüncesiyle ihmal edilmememlidir. Zamanından çok önce düşen süt dişleri yerine mutlaka yer tututcu yapılmalıdır. Parmak emme, dil itme gibi alışkanlıklar varsa alışkanlık kırıcı apareyler kullanılmalıdır. Dudak Damak Yarığı Halk arasında 'tavşan dudak' olarak da bilinen dudak-damak yarığı bozukluğu (Kleft pale olarak da adlandırılır), damak ve dudak yapılarını oluşturan dokuların embriyolojik devrede (ana karnında) oluşan bir bozukluk sonucunda tam olarak örtüşmemesinden kaynaklanır. Bu bölgelerin şekillenmesi, gebeliğin 4-12. haftaları arasında olur. Bu evrede oluşan her hangi bir bozukluk, şiddetine ve zamanına göre yarığın büyüklüğünü ve yerini belirler.
Bu yarıkları kabaca sınıflandırırsak;
DDY sıklığı ırktan ırka değişmekle birlikte, kabaca her bin gebelikten birisinde görülmektedir. Bu hastalığın sebebi tam olarak bilinmese de, hem genetik, hem de çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Çevresel faktörler arasında hamilelikte sigara kullanımı, yetersiz beslenme, bazı folik asit ve vitaminlerin eksikliği, şeker hastalığı ve anne yaşı da etkilidir. Dudak damak yarığı, anne karnında da teşhis edilebilen bir rahatsızlıktır. Bazı durumlarda özellikle dudak yarıkları ultrason ile teşhis edilebilmektedir. Bu durumda doğum öncesi yapacak her hangi bir şey yoktur. Durumun tespiti, bu bebeklerin doğum sonrası tedavilerinin planlanması açısından önemlidir. Dudak damak yarığı ile doğan bebeklerde ne yapılmalı? DDY ölümcül bir rahatsızlık değildir fakat özellikle beslenme ve yutkunma fonsiyonlarının normal gelişmesi için bazı önlemler alınması şarttır. Bebeklerde yutkunma refleksi ilk 24 saatte oluşur. Damak yarığı durumunda emilen süt, burundan gelir ve solunum yollarına kaçabilir. Bu bebeklerde en önemli sıkıntı solunum yollarında gelişen enfeksiyonlardır. Bu bebeklerin doğumunda, özellikle evde doğumlardan sonra, dudak yarığı gözden kaçabilmekteydi. Bu sebeble bebekler doğum sonrasında çok dikkatli muayene edilmelidir. Bu bebeklerde bazen kalp hastalıkları ve çeşitli anomaliler de görülebilmektedir. Bu açıdan genel muayenesine de çok dikkat etmek gereklidir. DDY ile doğan bebekler, ilk 24 saat içerisinde ortodonti uzmanına yönlendirilmelidir.
Ortodonti uzmanı, bu bebeklerden ölçü alarak bir beslenme plağı yapar. Bu plakla bebek, emme fonksiyonuna kavuşur. Ortodontist, bu plakları belli aralıkla yeniler ve damak dokularını yönlendirir. Bu safhada bebekler dik pozisyonda beslenmeli ve aspirasyon konusunda dikkatli olunmalıdır. Bu bebeklerde temel sorun olan beslenme fonksiyonu sağlandıktan sonra yarığın onarımına geçilir. Öncelikle dudak daha sonra damak operasyonu plastik cerrah tarafından gerçekleştirilir. Damak yarığı teşhisiyle doğan bebeklerde dişsel anomalilere de sıklıkla rastlanır. Ağız ve burun boşlukları birlişik olduğu için konuşma da bozuktur. Bu durumda tedavi neredeyse tüm dişlerin çıkması ve düzeltilmesine kadar sürebilir. Bu bazı durumlarda 18 yaşını bulabilir. DDY tedavisi bu anlamda oldukça karışık bir tedavidir ve bir ekip halinde yapılması gereklidir.
Avrupa ülkelerinde uzun yıllardır bulunan DDY ekipleri son yıllarda ülkemizde de oluşturulmaktadır. Daha ziyade diş hekimimliği fakültelerinin bulunduğu üniversitelerde ortaya çıkan bu ekipler, çok daha etkin tedaviler yapabilmektedirler. DDY ekibinde ortodontist, plastik cerrah, konuşma terapisti, KBB uzmanı ve psikolog bulunmalıdır. DDY ie karşılaşmış olan ebeveynler, bunun hayatın sonu olmadığını ve doğru uygulanmış tedavilerle çocuğunun, diğer çocuklardan farklı olmayacağını bilmelidir. Erişkin Ortodontisi Gelişen teknoloji ve tedavi teknikleri ile ortodontik tedavi ileri yaşlarda yaygınlaşmıştır.Özellikle seramik malzemeler ve görünmeyen braketler kullanarak estetik kaygıları en aza indirmek mümkündür. İleri yaşlarda yapılan ortodontik tedavi ile iyi bir estetik sağlandığı gibi diş eti problemlerinin çözümüne de katkıda bulunulur. Bazen de de daha iyi protezler yapabilmek için proteze hazırlık amacıyla ortodontik tedaviler yapılabilmekte,dişler proteze en uygun hale getirilmektedir.
